Zaadbalkanker: wat staat je te wachten?
Zaadbalkanker. Misschien heb je net de diagnose gekregen. Of misschien heb je bepaalde klachten waardoor je zelf denkt aan zaadbalkanker. In dit artikel lees je welke klachten kunnen wijzen op zaadbalkanker en welke onderzoeken en behandelingen je dan tegemoet gaat.
Jaarlijks zijn er in Nederland ruim 900 nieuwe zaadbalkankerpatiënten. Dit lijkt misschien een flink aantal, maar zaadbalkanker valt onder de zeldzame kankersoorten. Het wordt soms relatief laat ontdekt. Dat kan komen doordat mannen de vaak pijnloze zwelling niet opmerken of er weinig aandacht aan schenken. Omdat zaadbalkanker zo weinig voorkomt, is het begrijpelijk dat een huisarts ook niet meteen zaadbalkanker vermoedt. Bij pijnklachten of verdikkingen aan een bal kan de huisarts aan een bijbalontsteking denken en daarom antibiotica voorschrijven. Ook komt het voor dat mannen zich bij de huisarts melden met klachten die te maken hebben met uitzaaiingen, zoals rugklachten. Ook dan denkt de huisarts vaak niet aan zaadbalkanker en verwijst de patiënt bijvoorbeeld eerst door naar een fysiotherapeut.
Klachten die kunnen wijzen op zaadbalkanker
Algemene klachten:
- Een knobbeltje (ter grootte van een erwt)
- Een verharding (meestal pijnloos)
- Een zwelling van de bal
- Een dof, zwaar gevoel in de onderbuik, achter de balzak of in de balzak zelf
- Een zwelling van de borstklier(en) of van het gebied rond de tepel(s)
- Vermoeidheid of gewichtsverlies zonder aanwijsbare reden
- Verminderd libido
Klachten door uitzaaiingen:
- Rugpijn
- Buikpijn
Deze klachten worden meestal veroorzaakt door zwelling van de lymfeklieren.
Klachten door uitzaaiingen:
- Pijn in de borst
- Hoesten en bloed opspugen
Doorverwijzing
Ga je met een of meerdere klachten naar je huisarts, dan zal hij een algemeen lichamelijk onderzoek doen. Als de huisarts de situatie verdacht vindt, verwijst hij je door naar een uroloog. Die herhaalt het lichamelijk onderzoek van de huisarts en zal bij verdenking van zaadbalkanker vermoedelijk eerst een echo laten maken of herhalen. Ook laat hij bloedonderzoek doen.
Echografie
Echografie is een pijnloos onderzoek met behulp van geluidsgolven. De weerkaatsing (echo) van de golven maakt je organen en/of weefsels, maar ook eventuele tumoren, zichtbaar op een beeldscherm. Tijdens het onderzoek lig je op een onderzoektafel. De echografist brengt een gelei op je huid aan en beweegt een klein apparaat over je huid. Echografie is een eenvoudig en niet pijnlijk onderzoek.
“Huisartsen denken vaak eerder aan een bijbalontsteking dan aan zaadbalkanker”
CT-scan
Een CT-scan is een apparaat waarmee organen en/of weefsels zeer gedetailleerd in beeld worden gebracht met röntgenstraling. Bij het maken van een CT-scan wordt gelijktijdig gebruikgemaakt van röntgenstraling en een computer. Het grote apparaat heeft een ronde opening waar je, liggend op een beweegbare tafel, doorheen wordt geschoven. Vaak is een contrastvloeistof nodig. Meestal krijg je deze vloeistof tijdens het onderzoek in een bloedvat van je arm gespoten. Het apparaat maakt een serie foto’s waarop telkens een ander ‘plakje’ van het orgaan of weefsel staat afgebeeld. Deze ‘doorsneden’ geven een beeld van de plaats, grootte en uitbreiding van de tumor en mogelijke uitzaaiingen. Ook levert dit onderzoek informatie op over de toestand van de lever en de longen. Vermoedt de arts dat er uitzaaiingen in de hersenen zitten, dan wordt ook daarvan een CT-scan gemaakt.
MRI-scan
Hierbij worden beelden van organen en weefsels gevormd met behulp van magnetische resonantie. Met een MRI-scan zijn afwijkingen in de zaadballen en uitzaaiingen op te sporen. Bij dit onderzoek lig je op een tafel die langzaam een cilinder wordt ingeschoven. Het aan- en uitzetten van de MRI-scan gaat gepaard met veel geluid. Daarom krijg je vaak een koptelefoon opgezet met muziek. Tijdens het onderzoek moet je stil blijven liggen. Het onderzoek duurt tussen de 30 en 90 minuten. De radioloog beoordeelt de foto’s.
Bloedonderzoek op tumormerkstoffen
Bij sommige kankers kunnen bepaalde stoffen in verhoogde mate in het bloed aanwezig zijn. Die worden tumormerkstoffen of tumormarkers genoemd. Verhoogde tumormarkers kunnen aanwijzingen zijn dat de kanker is uitgezaaid vanuit de tumor in de zaadbal.
Skeletscintigrafie
Soms wordt ook een skeletscintigrafie, oftewel een botscan, gemaakt. Dit onderzoek wordt alleen gedaan als de specialist vermoedt dat je uitzaaiingen hebt in de botten. Dat komt bij zaadbalkanker weinig voor.
Operatie en weefselonderzoek
Als uit onderzoek sterke aanwijzingen voor zaadbalkanker naar voren komen, opereert de uroloog binnen enkele dagen. Daarbij worden de zaadbal, bijbal en zaadstreng weggenomen. De operatie is bedoeld om de eventuele tumor weg te halen, maar ook voor onderzoek van het weefsel om de diagnose met zekerheid vast te kunnen stellen. In de dagen voor de operatie kun je zaad laten invriezen, mocht je nog een kinderwens hebben. De operatie gebeurt onder narcose en wordt altijd uitgevoerd via de lies. Medisch gezien is het een betrekkelijk kleine operatie waarvoor je hooguit twee dagen in het ziekenhuis hoeft te blijven. Emotioneel gezien is deze operatie vaak wel ingrijpend.
“Bij sommige kankers kunnen bepaalde stoffen in verhoogde mate in het bloed aanwezig zijn: tumormerkstoffen of tumormarkers”
Biopsie
Als de arts niet zeker is van zaadbalkanker, kan hij tijdens de operatie ook eerst een biopt afnemen. Dat is de afname van een stukje weefsel voor onderzoek. Tijdens de operatie beoordeelt een patholoog het weefsel, waarop de arts definitieve conclusies kan trekken en de bal eventueel gelijk kan verwijderen. Soms wordt van de andere testis een biopt genomen.
Verwijderen van de zaadbal
Het gedeeltelijk verwijderen van de zaadbal kan alleen bij kleinere tumoren. Tijdens de operatie wordt een stukje weefsel van de snijvlakken naar de patholoog gestuurd met de vraag of het kanker bevat. Na 20 tot 30 minuten is er een uitslag. De uroloog kan naar aanleiding van die uitslag de operatie aanpassen, bijvoorbeeld door nog een stuk weefsel weg te nemen.
Als na onderzoek van het weggenomen weefsel daadwerkelijk blijkt dat er sprake is van zaadbalkanker, dan volgen (mogelijk) verdere behandelingen.
Vond je dit artikel interessant om te lezen?
De informatie is afkomstig uit ons e-book. Hierin schenken we aandacht aan vele onderwerpen die te maken hebben met zaadbalkanker. Van de diagnose en de emotionele schok tot verschillende soorten behandelingen. Maar ook seksualiteit en vruchtbaarheid, professionele hulp en het leven ná zaadbalkanker komen aan bod.
Je krijgt het e-book Zaadbalkanker – feiten en ervaringen cadeau als je donateur wordt van Stichting Zaadbalkanker. Dat kan al voor een minimale bijdrage van € 25,- per jaar. Ook ontvang je dan maandelijks Zaadbalkanker Online.