Zaadbalkanker wordt nogal eens laat ontdekt. Aan de ene kant doordat mannen de vaak pijnloze zwelling niet opmerken, of er geen aandacht aan schenken. Aan de andere kant denken huisartsen vaak eerder aan een bijbalontsteking en schrijven vervolgens antibiotica voor.
Jaarlijks zijn er in Nederland ruim 800 nieuwe zaadbalkankerpatiënten. Begrijpelijk dus, dat een huisarts niet meteen aan zaadbalkanker denkt. Ook komt het voor dat mannen zich bij een huisarts melden met klachten die te maken hebben met uitzaaiingen, zoals rugklachten. Ook dan wordt vaak niet meteen gedacht aan zaadbalkanker. De patiënt wordt dan bijvoorbeeld eerst verwezen naar een fysiotherapeut.
Klachten die kunnen wijzen op zaadbalkanker
Algemene klachten:
- een zwelling van de bal
- een dof, zwaar gevoel in de onderbuik, achter de balzak of in de balzak zelf
- een zwelling van de borstklier(en) of van het gebied rond de tepel(s)
- vermoeidheid of gewichtsverlies zonder aanwijsbare reden
- afnemend libido
Klachten door uitzaaiingen:
- rugpijn
- buikpijn
Deze klachten worden meestal veroorzaakt door zwelling van de lymfeklieren.
Klachten bij uitzaaiingen in de longen:
- borstpijn
- hoesten en bloed opspugen
Doorverwijzing
Ga je met een of meerdere klachten naar je huisarts, dan zal hij een algemeen lichamelijk onderzoek doen. Als de huisarts de situatie verdacht vindt, verwijst hij je door naar een uroloog. Die herhaalt het lichamelijk onderzoek van de huisarts en zal bij verdenking van zaadbalkanker vermoedelijk als eerste een echo laten maken of herhalen. Ook laat hij bloedonderzoek doen.
Echografie
Echografie is een pijnloos onderzoek met behulp van geluidsgolven. De weerkaatsing (echo) van de golven maakt organen en/of weefsels, maar ook eventuele tumoren, zichtbaar op een beeldscherm. Tijdens het onderzoek lig je op een onderzoektafel. De echografist brengt een gelei op je huid aan en beweegt een klein apparaat over je huid. Echografie is een eenvoudig en niet belastend onderzoek.
“Het apparaat maakt een serie foto’s waarop telkens een ander ‘plakje’ van het orgaan of weefsel staat afgebeeld. Deze ‘doorsneden’ geven een beeld van de plaats, grootte en uitbreiding van mogelijke uitzaaiingen.”
CT-scan
Een CT-scan is een apparaat waarmee organen en/of weefsels zeer gedetailleerd in beeld worden gebracht met röntgenstraling. Bij het maken van een CT-scan wordt gelijktijdig gebruikgemaakt van röntgenstraling en een computer. Het apparaat heeft een ronde opening waar je, liggend op een beweegbare tafel, doorheen wordt geschoven. Vaak is een contrastvloeistof nodig. Meestal krijg je deze vloeistof tijdens het onderzoek in een bloedvat van je arm gespoten. Het apparaat maakt een serie foto’s waarop telkens een ander ‘plakje’ van het orgaan of weefsel staat afgebeeld. Deze ‘doorsneden’ geven een beeld van de plaats, grootte en uitbreiding van mogelijke uitzaaiingen. Ook levert dit onderzoek informatie op over de toestand van de lever en de longen. Vermoedt de arts dat er uitzaaiingen in de hersenen zitten, dan wordt ook daarvan een CT-scan gemaakt.
MRI-scan
Hierbij worden beelden van organen en weefsels gevormd met behulp van magnetische resonantie. Met een MRI-scan zijn afwijkingen in de zaadballen en uitzaaiingen op te sporen. Bij dit onderzoek lig je op een tafel die langzaam een cilinder wordt ingeschoven. Het aan- en uitzetten van de MRI-scan gaat gepaard met veel geluid. Daarom krijg je vaak een koptelefoon opgezet met muziek. Tijdens het onderzoek moet je stil blijven liggen. Het onderzoek duurt tussen de 30 en 90 minuten. De radioloog beoordeelt de foto’s.
Bloedonderzoek op tumormerkstoffen
Bij sommige kankers kunnen bepaalde stoffen in verhoogde mate in het bloed aanwezig zijn. Die worden tumormerkstoffen of tumormarkers genoemd. Verhoogde tumormarkers kunnen aanwijzingen zijn dat de kanker is uitgezaaid vanuit de kanker in de zaadbal.
Skeletscintigrafie
Soms wordt ook een skeletscintigrafie, oftewel een botscan, gemaakt. Dit onderzoek wordt alleen gedaan als de specialist vermoedt dat je uitzaaiingen hebt in de botten. Dat komt bij zaadbalkanker weinig voor.
Operatie en weefselonderzoek
Als uit onderzoek sterke aanwijzingen voor zaadbalkanker naar voren komen, opereert de uroloog binnen enkele dagen. Daarbij worden de zaadbal, bijbal en zaadstreng weggenomen. De operatie is bedoeld om de eventuele tumor weg te halen, maar ook voor onderzoek van het weefsel om de diagnose met zekerheid vast te kunnen stellen. In de dagen voor de operatie kan zaad worden ingevroren, mocht je nog een kinderwens hebben. De operatie gebeurt onder narcose en wordt altijd uitgevoerd via de lies. Medisch gezien is het een betrekkelijk kleine operatie waarvoor je hooguit twee dagen in het ziekenhuis hoeft te blijven. Emotioneel gezien is het vaak wel ingrijpend.
“Tijdens de operatie wordt een stukje weefsel van de snijvlakken naar de patholoog gestuurd met de vraag of het kanker bevat. Na 20 tot 30 minuten is er een uitslag.”
Biopsie
Als de arts voorafgaand aan de operatie een andere diagnose dan zaadbalkanker verwacht, kan eventueel ook alleen een biopsie worden verricht. Dat is een afname van een stukje weefsel voor onderzoek. In de operatie wordt de sneldiagnostiek van de patholoog afgewacht om definitieve conclusies te trekken. Soms wordt aan de andere testis een biopt genomen.
Gedeeltelijk verwijderen van de zaadbal
Het gedeeltelijk verwijderen van de zaadbal kan alleen bij kleinere tumoren. Tijdens de operatie wordt een stukje weefsel van de snijvlakken naar de patholoog gestuurd met de vraag of het kanker bevat. Na 20 tot 30 minuten is er een uitslag. De uroloog kan naar aanleiding van die uitslag zijn operatie aanpassen, bijvoorbeeld door nog een stuk weefsel weg te nemen.
Is na onderzoek van weggenomen weefsel daadwerkelijk sprake is van zaadbalkanker, dan volgen (mogelijk) verdere behandelingen.
Vond je dit artikel interessant om te lezen?
De informatie is afkomstig uit ons e-boek. Hierin schenken we aandacht aan vele onderwerpen die te maken hebben met zaadbalkanker. Van de diagnose en de emotionele schok tot verschillende soorten behandeling. Maar ook seksualiteit en vruchtbaarheid, professionele hulp en het leven ná zaadbalkanker komen aan bod.
Je krijgt het e-boek ‘Zaadbalkanker – feiten en ervaringen’ cadeau als je donateur wordt van Stichting Zaadbalkanker. Dat kan al voor een minimale bijdrage van € 25,- per jaar. Ook ontvang je dan maandelijks Zaadbalkanker Online.