Al snel na mijn diagnose en herstel wist ik: zaadbalkanker is nog lang niet het begin van het einde, eerder een nieuw hoofdstuk in je leven. Er is nog van alles mogelijk, als je daarvoor kiest. Het vraagt om een investeringsmentaliteit. Wat kies jij?
Mijn ziekte is op een bepaalde manier ook een zegen geweest: het heeft me laten stilstaan bij mijn keuzes en bij de prioriteiten die ik tot dan toe had gesteld. Door zaadbalkanker heb ik mijn mogelijkheden heroverwogen, andere prioriteiten gesteld, andere keuzes gemaakt. Als je net de diagnose hebt gekregen of midden in de behandeling zit, kun je nog niet zo goed reflecteren op wat je is overkomen. Dat komt later. Mijn instelling is nu: ik kijk niet naar wat ik niet kan, ik kijk naar wat ik nog wél kan en gooi er dan het liefst nog een schepje bovenop.
Spectaculaire trail
Eind augustus liep ik de Ultraks Extreme, een klim- en klautertrail van 25 kilometer lang, op 2876 hoogtemeters rondom Zermatt bij de Matterhorn, Zwitserland. Drie jaar terug zag ik een filmpje van deze trail en ik wist: die moet ik een keer gedaan hebben. De selectie was streng en ik voldeed maar net aan alle gestelde eisen. Met mijn 60 jaar was ik in de 50+categorie ingedeeld als een van de oudste deelnemers, misschien wel de oudste. De trail was spectaculair: klimmetjes op handen en voeten omhoog, steile afdalingen over wegzakkend steengruis, traverses over steenvelden, door rivieren, over gletsjers, langs afgronden. ‘Monkey town’ voor volwassenen zonder hoogtevrees. Heel bijzonder, zo diep in de ongerepte natuur. Vlot over de steenvelden lopend ervaarde ik de magie, de intelligentie van het eigen lijf: mijn bio-computer. Ik keek namelijk niet naar mijn voeten, maar anderhalf tot twee meter voor mij uit. Toch wisten mijn voeten exact waar de stenen lagen, ik stapte erop en niet in de gaten ertussen. Als een steen wiebelde, stond ik alweer op de volgende steen om zo mijn evenwicht te houden. Loop je te langzaam, dan brengen kantelende stenen je sneller uit balans. Net als op de fiets ga je dan meer slingeren en riskeer je een val. De traversen over de steenvelden ervaarde ik als een dans, een spel waarbij ik én steeds verrast werd én daarop anticipeerde.
Use it or lose it
Waarom ik deze trails maak? Behalve dat het iets met mij doet wat ik niet goed kan uitleggen, is het mijn manier om gezond oud te worden. Ik vrees met name dementie, wat veel in mijn familie zit. Dit doe ik niet alleen voor mijzelf, ik zie het ook als mijn verantwoordelijkheid om mijn omgeving deze ellende te besparen. Het is ook zeker niet de enige of beste manier om gezond ouder te worden, maar het is er een die goed bij mij past.
Bij het nastreven van een gezonde leefstijl moet je steeds weer de fundamentele keuze maken: ga ik vandaag sparen of investeren? Als je spaart, kies je bijvoorbeeld voor de lift in plaats van de trap. Je kunt ook kiezen om te investeren: dat vraagt even iets meer energie, maar als je dat consistent doet, levert het op termijn meer op. Het is de vraag of je met sparen een gezonde oude dag aan het verdienen bent. Je lijf hanteert namelijk het principe ‘use it or lose it’. Het staat automatisch in de bespaarstand: wat je niet gebruikt, wordt niet vernieuwd of versterkt. Vernieuwen kost namelijk energie en energie besparen is ons oer-overlevingsmechanisme. Dat geldt voor alles: spieren, zenuwen, hersencellen, je neusorgaan en meer. Een nieuwsitem afgelopen zomer stelde dat veel professionele wielrenners broze botten hebben. Poglic daarentegen had aantoonbaar sterkere botten; hij bleek regelmatig te rennen. Conclusie: als je botten weinig klappen krijgen, zal je lijf minder energie steken in het maken van nieuwe botcellen die je botten versterken.
Door mijn lijf te blijven uitdagen, investeer ik. Spieren, zenuwen, hersencellen blijven zich aanpassen en vernieuwen, mijn botten blijven sterk. Routines probeer ik te vermijden. Gewenning maakt het lichaam namelijk zwakker en continue veranderingen maken mij flexibeler, sterker. Ik zie mezelf op mijn negentigste niet zo snel vallen, laat staan mijn heup breken. En de kans op een vroege dementie verkleint. Op mijn tachtigste wil ik nog een halve marathon kunnen lopen met mijn kleinkinderen. Verjaren wordt op deze manier een stuk leuker én interessanter!
Even relativeren
Terug naar Zwitserland. Na vier uur klimmen en dalen sloeg de vermoeidheid toe, mijn spieren corrigeerden onbalansen steeds langzamer. Had ik mijn stokken maar meegenomen! Maar nee, ik wilde juist mijn evenwicht trainen. Focus houden, af en toe een handje op de grond voor evenwicht, niet vallen... Aan het einde van de race had ik nog energie over, de laatste kilometer door Zermatt ging soepel. De route liep langs volle terrassen vanwaar de mensen klapten en ons toejuichten. Dat voelde goed, maar dat gevoel was ook snel weer voorbij toen ik na de finish de foto’s op mijn iPhone zag: mensjes als mieren in een ruig landschap. Het lijkt heel wat, maar we stellen weinig voor in relatie tot deze machtige natuur. Als een van de laatste finishers volbracht ik de Ultraks Extreme in 7:46. Van de 297 lopers haalden 96 de finish niet. Voldaan en dankbaar voor deze ervaring keerde ik huiswaarts.
Blijf je lijf uitdagen
Kies jij ook voor investeren? Het vraagt om enige discipline om je lijf te blijven uitdagen, maar dat kan ook creatief tijdens alledaagse bezigheden, zodat het je niet veel tijd hoeft te kosten. Doe balansoefeningen door bijvoorbeeld op één been je tanden te poetsen met je ‘verkeerde hand’ en beweeg daarbij op je ene voet van hiel naar teen en terug. Ook kun je wandelen of rennen over oneffen ondergronden, zoals het bos, de heide en op het strand. Zo actief als mijn trails hoeft absoluut niet, er zijn genoeg alternatieven! Geen tijd is wellicht een gebrek aan creativiteit. Blijf creatief!