Zaadbalkanker, ook wel teelbalkanker of testiskanker genoemd, is een zeldzame kanker. Jonge mannen tussen de 18 en 35 jaar hebben de grootste kans op deze vorm van kanker. De vooruitzichten zijn meestal goed: na vijf jaar is 94% van de mannen nog in leven. Als je de diagnose krijgt, roept dat veel vragen op. Ook voor je naasten. In dit artikel geven we antwoord op tien veelgestelde vragen na de diagnose zaadbalkanker.
Wanneer ontstaat zaadbalkanker?
De precieze oorzaak van zaadbalkanker is niet bekend. Je hebt meer kans op zaadbalkanker als je tussen de 18 en 35 jaar bent. Maar zaadbalkanker kan ook voorkomen op oudere of jongere leeftijd. Je hebt ook een grotere kans op zaadbalkanker met deze risicofactoren:
- Eén of beide zaadballen is/zijn niet ingedaald bij je geboorte, ook als dit later met een operatie is hersteld.
- Je hebt een of meer familieleden met zaadbalkanker. Normaalgesproken is de kans om zaadbalkanker te krijgen ongeveer 1 op 200 (0,6%). Die kans is iets groter in deze situaties: - Je hebt een broer met zaadbalkanker. Dan is jouw risico op zaadbalkanker ongeveer 2 tot 4%. - Je hebt een vader met zaadbalkanker. Dan is jouw risico op zaadbalkanker ongeveer 2,5 tot 3,5 %. - Je hebt een zoon met zaadbalkanker. Dan is jouw risico op zaadbalkanker ongeveer 1%.
- Er is nog geen genafwijking bekend die de kans op zaadbalkanker vergroot.
- Je hebt eerder zaadbalkanker gehad. Bij 2 tot 3 op de 100 mannen met zaadbalkanker ontstaat na een paar jaar een tumor in de andere zaadbal.
- Je hebt een verschrompelde zaadbal: testisatrofie. Dit kan bijvoorbeeld ontstaan door verminderde bloedvoorziening. Waarom kanker eerder ontstaat in een verschrompelde zaadbal, is nog niet duidelijk.
- Je hebt een afwijking aan je plasbuis, bijvoorbeeld wanneer de opening aan de onderkant of zijkant van de penis zit (hypospadie).
- Je hebt een erfelijke aandoening die invloed heeft op de ontwikkeling van het geslacht. Bijvoorbeeld het androgeen ongevoeligheidssyndroom of gemengde gonadale dysgenesie: een stoornis in de geslachtsontwikkeling.
- Je hebt vruchtbaarheidsproblemen (gehad). Je maakt dan geen of te weinig zaadcellen aan, of zaadcellen met afwijkingen.
De belangrijkste boodschap als je te maken hebt met een van deze risicofactoren: onderzoek maandelijks zelf je zaadballen! Wanneer je een eventuele tumor vroeg ontdekt, is de kans op genezing het grootst.
Zo check je je ballen: www.checkjeballen.nl
Waarom is het belangrijk om zelf je zaadballen te controleren?
Een kwaadaardige tumor in de zaadbal groeit snel. Daarom is het advies om regelmatig zelf je zaadballen te onderzoeken. Want hoe eerder je zaadbalkanker ontdekt, hoe beter het te behandelen is en hoe groter de genezingskans. Zeker als je al eerder zaadbalkanker hebt gehad, is het controleren van je andere bal belangrijk. Je hebt dan namelijk een verhoogde kans op zaadbalkanker in je gezonde bal. Voelt je zaadbal anders aan, ga dan zo snel mogelijk naar je huisarts. Hoe je je ballen het beste onderzoekt, check je hier.
Hoe ziet de behandeling van zaadbalkanker eruit?
De behandeling van zaadbalkanker begint altijd met een operatie. Daarna kan een vervolgbehandeling nodig zijn. Samen met je arts bespreek je wat in jouw situatie de beste behandeling is. Voor de behandeling van zaadbalkanker maakt het uit welke soort zaadbalkanker je hebt. Er zijn twee soorten: seminoom of non-seminoom. Er zijn bij beide typen andere behandelingen mogelijk. Hier vind je uitgebreide informatie over de behandeling van zaadbalkanker.
Wat als zaadbalkanker is uitgezaaid?
Bij de diagnose hebben de meeste mannen nog geen uitzaaiingen, omdat zaadbalkanker vaak vroeg ontdekt wordt. Het risico op uitzaaiingen is wel groot, omdat kankercellen in de zaadbal snel groeien. Daarom moet de zaadbal snel verwijderd worden. Dit gebeurt over het algemeen binnen 3 dagen na de diagnose. Wanneer de zaadbalkanker is uitgezaaid, zijn er kankercellen via het lymfevocht of bloed op andere plekken in het lichaam terechtgekomen. Bij zaadbalkanker gebeurt dat meestal als eerste naar de lymfeklieren achter in de buik. Bij uitzaaiingen in de lymfeklieren in de buik is er nog steeds een grote kans op genezing. Mogelijke behandelingen zijn: een lymfeklieroperatie, chemotherapie of bestraling. Soms is een combinatie van chemotherapie en een lymfeklieroperatie nodig. De arts bespreekt met je wat in jouw situatie de beste behandeling is. Lees verder over uitzaaiingen bij zaadbalkanker.
Wat is de overlevingskans bij zaadbalkanker?
Gemiddeld zijn 5 jaar na de diagnose nog 94 van de 100 mannen in leven.
Overlevingskans 1 jaar na diagnose
Overlevingskans 2 jaar na diagnose
Overlevingskans 3 jaar na diagnose
Overlevingskans 4 jaar na diagnose
Overlevingskans 5 jaar na diagnose
Let op: dit zijn gemiddelde cijfers voor alle mensen met deze soort kanker. Jouw vooruitzichten kunnen anders zijn dan het gemiddelde. Bespreek dit met je arts.
Wat kun je zelf doen tijdens en na de behandeling van zaadbalkanker?
Hoe fitter je bent, hoe beter je de behandeling doorstaat en hoe sneller je herstel verloopt. Zorg dus sowieso voor veel rust, slaap van goede kwaliteit, frisse lucht en buitenactiviteiten en ontspanning door sociale contacten. Klop met vragen aan bij je arts of verpleegkundig specialist, blijf er niet mee rondlopen.
Stoppen met roken
Als je rookt, is het aan te raden om te stoppen met roken. Daarmee verminder je de kans op complicaties na de operatie, zoals problemen met de wondgenezing. Ook voor je herstel na behandeling van zaadbalkanker is het belangrijk dat je niet rookt. De combinatie van roken en chemotherapie kan zorgen voor een verhoogd risico op hart- en vaatziekten en onherstelbare longschade. Vind je het moeilijk om te stoppen met roken? Dan is het goed om te weten dat je hulp kunt krijgen bij het stoppen met roken.
Conditie en voeding
Een goede conditie is ook belangrijk. Je herstelt namelijk het beste van de behandeling wanneer je je conditie op peil weet te houden. Dat valt soms niet mee. Hier lees je wat je kunt doen om je conditie goed te houden. Verder is het belangrijk om tijdens en na de behandeling gezond, gevarieerd en eiwitrijk te eten en op een gezond gewicht te blijven. Lees op voedingenkankerinfo.nl meer over:
- voeding tijdens de behandeling
- voeding na de behandeling
Hoe zit het met vruchtbaarheid en seksualiteit?
Door de behandeling van zaadbalkanker kun je minder vruchtbaar of zelfs onvruchtbaar worden. Onvruchtbaarheid door de behandeling is soms tijdelijk en soms voor altijd. Er zijn mogelijkheden om sperma of zaadbalweefsel in te vriezen. Lees hier meer over de gevolgen van de behandeling voor je vruchtbaarheid. Ook je seksleven kan veranderen. Daarover kun je hier alles lezen. Artsen vinden het heel normaal om met je te praten over jouw vruchtbaarheid of seksualiteit. Stel je vragen dus gerust aan je arts of verpleegkundig specialist. Ook hier kunnen jij en je partner tips vinden voor seksualiteit na de diagnose kanker. Om dergelijke persoonlijke klachten makkelijker bespreekbaar te maken is er een vragenlijst in ontwikkeling. Lees hier het artikel hierover.
Wat zijn de meestvoorkomende klachten ná de behandeling?
Veel mensen begrijpen dat zaadbalkanker impact heeft op je vruchtbaarheid en seksleven, zie de vraag hierboven. Er zijn ook andere, meer algemene klachten die mannen overhouden na de behandeling. De meestvoorkomende zijn vermoeidheid, een verminderde kwaliteit van leven, concentratieproblemen en neuropathie: zenuwpijn, doofheid en tintelingen. Mannen kampen ook met zorgen over de terugkeer van kanker en met allerlei emoties die ze ervaren door de ziekte en de behandeling. Hier vind je meer informatie over deze klachten:
Hoe hebben andere mannen hun ziekte en de behandeling beleefd?
Wanneer je de diagnose zaadbalkanker krijgt, komt er van alles op je af. Je bent niet de enige die vol vragen zit. In dit overzicht vind je alle edities van Zaadbalkanker Online, het online magazine van Stichting Zaadbalkanker. In elke editie kun je een ervaringsverhaal lezen: een interview met een man die vertelt over zijn diagnose en behandeling. Veel mannen halen hier steun uit en vinden tips om hun leven weer op de rit te krijgen. Je kunt ook jouw verhaal delen met lotgenoten, bijvoorbeeld via info@zaadbalkanker.nl. Vertellen over je ervaringen kan vaak helpen bij de verwerking ervan. Regelmatig besteden we ook aandacht aan de ervaringen van naasten. Partners, ouders, broers en zussen en vrienden delen soms hun verhaal in Zaadbalkanker Online.
Waar kun je terecht met vragen?
Natuurlijk staan jouw arts en verpleegkundige altijd voor je klaar om je vragen te beantwoorden. Ook vind je veel informatie op kanker.nl en zaadbalkanker.nl, de website van Stichting Zaadbalkanker. Partners van patiënten kunnen hier ook terecht. Mail je vragen ook gerust naar info@zaadbalkanker.nl. Ben je tussen de 18 en 39 jaar en heb je kanker? Dan is er voor jou de patiëntenorganisatie Stichting Jongeren en Kanker. Jongeren en Kanker informeert en behartigt de belangen van jongvolwassenen op het gebied van goede ondersteuning en zorg, in samenwerking met het Nationaal AYA ‘Jong & Kanker’ Zorgnetwerk.
Bron: kanker.nl