Zaadbalkanker, of eigenlijk de behandeling die hierbij komt kijken, kan gevolgen hebben voor je vruchtbaarheid. Chemokuren kunnen ervoor zorgen dat je (soms tijdelijk) onvruchtbaar wordt. De meest gebruikte middelen in deze kuren veroorzaken namelijk schade aan de zaadaanmaak. Ook na een buikoperatie bij uitzaaiingen kunnen er problemen met je vruchtbaarheid zijn. Welke mogelijkheden er bestaan die kunnen helpen je kinderwens na zaadbalkanker te vervullen, lees je hier.
Er zijn steeds meer technische mogelijkheden binnen de zogeheten ‘geassisteerde voortplantingstechnieken’. De kans op kinderen na het invriezen van zaadcellen is de afgelopen jaren duidelijk toegenomen. Je behandelend arts en/of verpleegkundig specialist helpen je bij dit proces. Zij vertellen je over de mogelijkheden in jouw situatie. Laat je dus goed informeren over dit onderwerp.
Zaad invriezen vóór de start van je behandeling
De diagnose zaadbalkanker is vaak een complete verrassing. De eerste stap van de behandeling is eigenlijk altijd het verwijderen van de aangetaste bal. Dit heeft invloed op je vruchtbaarheid. Daarom word je op een onverwacht en moeilijk moment ook geconfronteerd met deze vraag: wil je je zaadcellen laten invriezen? Misschien ben je nog heel jong en heb je nog nooit nagedacht over een kinderwens. Daar hoef je nu ook geen definitieve beslissing over te nemen. Wel is het verstandig serieus na te denken over de mogelijkheid je zaad in te laten vriezen. Je kunt dit het beste doen voordat je behandeling voor zaadbalkanker begint. Ook bij twijfel, of wanneer je nu zegt zeker te weten nooit kinderen te willen, is het raadzaam toch je zaadcellen te laten invriezen. Je kunt dan altijd nog op je besluit terugkomen.
De analist beoordeelt het sperma en kan vrijwel direct zeggen of het van voldoende kwaliteit is om in te vriezen
Produceren en opvangen van zaad
Om voldoende goede zaadcellen te verkrijgen, zijn er één of meerdere spermalozingen nodig. Dit sperma produceer je door middel van masturbatie en vang je in een speciaal potje op. Dit gebeurt vaak thuis en eventueel in het ziekenhuis, afhankelijk van de reisafstand. Het sperma moet binnen een uur in het ziekenhuis kunnen zijn. De analist beoordeelt het sperma en kan vrijwel onmiddellijk zeggen of er zaadcellen in zitten en zo ja, of ze van voldoende kwaliteit zijn om in te vriezen. Hij kan ook aanraden nogmaals een zaadlozing in te vriezen. In veruit de meeste gevallen is er genoeg tijd om zaadcellen in te vriezen, voor je geopereerd wordt om je zieke zaadbal te verwijderen. In zeldzame gevallen van uitgebreide uitzaaiingen op het moment van diagnose moet je misschien starten met chemotherapie. Ook dan bekijken de artsen de mogelijkheid om zaadcellen in te laten vriezen.
ONCO-TESE
Indien er geen zaadcellen in het ejaculaat aanwezig zijn, kan de arts tijdens de operatie voor het verwijderen van de zieke teelbal een TESE (Testiculaire Sperma Extractie) uitvoeren. Dit heet bij zaadbalkankerpatiënten een ONCO-TESE. Bij een ONCO-TESE verwijdert de arts de aangedane teelbal. Daarna maakt de arts er een sneetje in om er normaal uitziend weefsel (dus niet de tumor) uit te halen. In het laboratorium wordt gekeken of dit teelbalweefsel zaadcellen bevat. Als er zaadcellen aanwezig zijn, worden deze ingevroren.
Ook kan de arts tijdens de operatie een ONCO-TESE uitvoeren van de niet-aangedane teelbal. De balzak en de teelbal worden geopend, waarop de arts een kleine hoeveelheid weefsel uit deze teelbal haalt.
Deze ONCO-TESE wordt dus gedaan tijdens de operatie om de zieke teelbal te verwijderen. Daarom is het belangrijk om, voorafgaand aan deze behandeling, sperma te produceren en te laten beoordelen. Als hier voldoende zaadcellen inzitten, kun je dit laten invriezen. Als dit niet zo is, is een ONCO-TESE een mogelijkheid die je kunt bespreken met de arts(en).
In het algemeen komt iedere man in aanmerking voor het invriezen van zaad. Soms is het lastiger bij jongens onder de 16 jaar, als het niet zeker is dat zij al zaadcellen produceren
Zaadproductie
In het algemeen komt iedere man/jongen in aanmerking voor het invriezen van zaad. Soms is het lastiger bij jongens onder de 16 jaar, omdat het niet zeker is of er al zaadproductie aanwezig is. Als je al erecties (en natte dromen) hebt, bekijkt de arts of er zaadproductie is om in te vriezen. Als je zelf geen zaad kunt produceren om psychologische redenen of omdat je te jong bent, kun je elektrostimulatie onder narcose overwegen. De ejaculatie (zaadlozing) wordt dan met elektrostimulatie opgewekt. Soms wordt er ook een ONCO-TESE uitgevoerd als de arts inschat dat er, ondanks dat je nog geen zaadlozing hebt gehad, al zaadaanmaak kan zijn.
Zaadcellen bewaren
Als je zaadcellen laat invriezen, dan sluit je een contract af voor de opslag van de zaadcellen voor een paar jaar. Als je contract bijna is afgelopen, moet je aangeven of je het bewaarcontract wilt verlengen. Aan het invriezen van zaad vanwege zaadbalkanker zijn eenmalige kosten verbonden. Die worden door de verzekering betaald. Dat geldt ook voor de jaarlijkse kosten voor het ingevroren houden van het zaad om er uiteindelijk gebruik van te kunnen maken. De kwaliteit van het ingevroren zaad blijft heel lang gelijk.
Geen hoger risico op afwijkingen
Je hoeft niet bang te zijn dat je met ingevroren zaad meer risico loopt op afwijkingen bij de kinderen die ermee worden verwekt. Genetische afwijkingen bij het gebruik van ingevroren zaadcellen komen niet vaker voor dan bij gebruik van niet ingevroren zaad. Dit geldt zowel voor spontaan geproduceerde zaadcellen als voor zaadcellen die via een (ONCO-)TESE-operatie verkregen zijn.
Kosten
Het zaad wordt op heel lage temperaturen bewaard. De beweeglijkheid van de zaadcellen kan na het ontdooien afnemen met 25-75%. De kans van slagen om kinderen te verwekken met behulp van inseminatie van dit zaad is daardoor niet goed te voorspellen. Dankzij de geassisteerde voortplantingstechnieken IVF en ICSI (voor meer info, klik op de button hieronder) is het mogelijk om ook met matige tot slechte zaadkwaliteit een zwangerschap te realiseren. Het bevruchtingspercentage na ICSI kan oplopen tot 70%. De ‘take-home-baby-rate’ per poging ligt rond de 20%.
Meer weten?
Wil je meer lezen over zaadbalkanker en vruchtbaarheid? De informatie in dit artikel komt uit het e-book Zaadbalkanker – feiten en ervaringen, waarin een hoofdstuk is gewijd aan voortplanting en seksualiteit. Je ontvangt het e-book door donateur te worden van Stichting Zaadbalkanker. Je bent al donateur voor een minimale bijdrage van € 25,- per jaar. Ook ontvang je maandelijks het digitale patiëntenmagazine Zaadbalkanker Online automatisch in je mailbox. Als donateur ondersteun je de stichting en zo ook (ex-)patiënten van zaadbalkanker.