Deze maand gaat de langgekoesterde wens van ons adviesraadlid Tycho Lock in vervulling. De gepensioneerd uroloog promoveert aan het UMC Utrecht. Tijd voor een gesprek over zijn motivatie, zijn onderzoek en de relatie met zaadbalkanker. “Het geeft mij een goed gevoel dat mijn onderzoek ook van betekenis is voor patiënten met zaadbalkanker.”
Je bent al zeven jaar met pensioen. Waarom wilde je nog zo graag promoveren?
“Toen ik mijn opleiding urologie afrondde, had ik deze specialisatie al graag willen verzilveren met een proefschrift. Ik had in 1985, want daar hebben we het over, onderzoek gedaan naar behandelingen met een splinternieuwe vergruizer (Dornier HM3) voor mensen met nierstenen. Dit apparaat kon nierstenen in het lichaam met schokgolven, van buitenaf opgewekt, vergruizen. Dus zonder mes en zonder littekens voor de patiënt. We hadden een enorme wachtlijst want dit was het enige apparaat in Nederland. Uiteindelijk werkte ik daar een halfjaar van acht uur ’s ochtends tot tien uur ’s avonds. Dat zou tegenwoordig niet meer kunnen… Ik verzamelde een berg unieke gegevens, maar de opleider vond dat niet genoeg voor een promotie.”
Waarom niet?
“Hij vond dat er nog allerlei aanvullend metabool onderzoek nodig was, waarvoor ik nog twee of drie jaar in het laboratorium had moeten werken. Dat was niet mijn ambitie. Achteraf heeft deze opleider toegegeven hierin een inschattingsfout gemaakt te hebben. Daarna deed ik een tweede promotiepoging in het Radboud UMC, maar daar kreeg mijn beoogde begeleider na zes weken een andere functie en was hij niet meer aanwezig op de werkvloer. Mijn derde poging was in Utrecht, maar ook hier had mijn begeleider andere prioriteiten. Daarna volgde een hoogleraar die mij een voorstel deed dat totaal buiten mijn interessegebied lag. Ik was inmiddels al 17 jaar uroloog. Daarop heb ik gezegd: jongens, als ik mijn pensioen krijg, zal ik deze ‘scratch on my career’, zoals ik ook in mijn dankwoord schrijf, wegwerken.”
En dat is dus na zeven jaar pensioen gelukt?
“Ik had er nu tijd zat voor, dacht ik. Maar toen ik eenmaal met pensioen was, kwam er een wave van ‘leuke baantjes’ op mij af. Te leuk om ze niet te doen. Ik heb bijvoorbeeld bijna drie jaar waargenomen in het Caraïbisch gebied. Dus dan schoof ik mijn promotiewerk weer een tijdje in de koelkast. Maar na 37 jaar heb ik dan toch een soort gerechtigheid gekregen. Hopelijk heb ik 18 juni mijn bul in handen.”
“Het was soms best vervelend dat hele collegezalen ervan uitgingen dat ik de hoogleraar was, terwijl dat niet zo was”
En hoe voelt dat?
“Als iets wat ik altijd al heb willen doen. De beoordelingscommissie die mijn werk heeft beoordeeld was tevreden en geeft toestemming tot openbare verdediging van mijn onderzoek. Ik hoor ook om mij heen: nou, als iemand hart had voor opleiding en mensen aanzette tot allerlei wetenschap, was jij dat! Dus het is wel fijn dat ik, als begeleider van zoveel mensen, nu ook zelf gepromoveerd ben. Het was soms best vervelend dat hele collegezalen ervan uitgingen dat ik de hoogleraar was, terwijl dat niet zo was, ik was niet eens gepromoveerd…”
Wat heb je onderzocht?
“Ureterproblematiek. Dat wil zeggen: ik heb onderzoek gedaan naar een heel fragiel buisje dat van je nier naar je blaas loopt. Door kleine spiercontracties zorgt dit buisje ervoor dat je urine naar je blaas loopt en dat het niet terug omhoog richting je nier kan stromen.”
Waarom had dit jouw interesse?
“Naast mijn belangstelling voor urinewegstenen en voor mannelijke fertiliteitsproblemen, vond ik ureter-chirurgie leuk. Mijn werk voor mannelijke fertiliteit en nierstenen is in de loop van de tijd overgenomen door collega’s. Maar die ureter-chirurgie bleef buiten het aandachtsgebied. Omdat ik op dit terrein zoveel gedaan heb, wilde ik graag iets doen met die gegevens. Om dit onderwerp op de kaart te zetten.”
“Urologen hebben weinig ervaring met ureter-chirurgie”
Waarom vond je dat zo belangrijk?
“Omdat alleen al tijdens mijn onderzoek bleek dat urologen hier weinig ervaring mee hebben. In een vragenlijst die ik naar collega-urologen stuurde, ging het over een ontstane fistel (holle verbinding) tussen een slagader en dat fragiele buisje, de ureter. Ik heb het zelf tijdens een operatie meerdere malen meegemaakt, dat er door zo’n fistel een slagaderlijke bloeding naar de blaas ontstond. Dat is levensbedreigend! En dat is telkens een behoorlijke schrikervaring, kan ik je zeggen. Uit mijn onderzoek bleek dat deze potentieel dodelijke bloedingen door die fistels veel vaker voorkomen dan we dachten. Ze werden alleen nagenoeg niet teruggevonden in de bestaande literatuur. Inmiddels heeft dit onderwerp de aandacht van het hele vakgebied, want ook de grote vakbladen voor urologen publiceren erover. Hier heb ik ook aan meegeschreven.”
En wat hebben mannen met zaadbalkanker hier nu aan?
“Mannen met zaadbalkanker worden regelmatig geopereerd in het gebied van die kwetsbare ureter, achter in de buik. Of dit gebied wordt bestraald. In mijn commissie zitten een algemeen chirurg en een vaatchirurg die beiden zeiden dat ze nog nooit zo’n fistel hebben meegemaakt, maar dat het goed is dat ze dat nu kennen. Want hun patiënten kunnen hier ook mee te maken krijgen. Het is belangrijk dat deze chirurgen ervan op de hoogte zijn. Het was voor mij een onverwachte bijvangst dat mijn onderzoek dus ook voor zaadbalkankerpatiënten relevant is. Dat gaf mij als adviesraadlid een goed gevoel. Door deze kennis lopen patiënten die een operatie nodig hebben minder risico’s op heftige complicaties.”
Op 18 juni promoveert Tycho Lock. Wij wensen hem een heel mooie dag toe.